9.3 ℃
HOORN - Op 30 mei 2019 is het 400 jaar geleden dat toenmalig gouverneur-generaal Jan Pieterszn Coen Batavia stichtte, het huidige Jakarta. Voor het Westfries Museum in Hoorn was dat twee jaar geleden aanleiding om te starten met de ontwikkeling van een heel nieuw virtual reality programma waarbij het Batavia van 400 jaar geleden met de allernieuwste virtual reality techniek spectaculair tot leven komt. Basis daarvoor is de oudst geschilderde kaart van Batavia uit 1627. Deze immens grote kaart van de Delftse landmeter Frans Floris van Berckenrode werd honderd jaar geleden bij toeval ontdekt en hangt in het Westfries Museum. In samenwerking met de Company Of Visuals en historica en Indonesië-kenner Bea Brommer leidde dat tot Batavia 1627 Virtual Reality. Op 28 mei opende bestseller auteur Simone van der Vlugt het nieuwe programma officieel. Zij schreef in 2018 het boek Het Schaduwspel over het huwelijk van Coen en zijn vrouw Eva Ment en hun verblijf in Batavia. In de speciale VR-zaal in het museum kunnen 30 mensen tegelijk naar Batavia 1627 VR kijken.
In 1918 ontdekte een medewerker op de zolder van het 17e -eeuwse Statenlogement in Hoorn een stoffig pakket, opgevouwen als een oude krant. Bij opening bleek het een zwaar beschadigde kaart te zijn van de stad Batavia in 1627. Het Rijksmuseum zorgde ervoor dat de kaart een nieuw doek kreeg en dat de kaart werd schoongemaakt. Sinds 1919 hangt deze bijzondere kaart in het Westfries Museum. Het is de oudst bekende geschilderde landkaart van de stad. Omdat het in2019 jaar 400 jaar geleden is dat Batavia werd gesticht, brengt het museum de kaart op 30 mei sensationeel tot leven.
Handelscentrum voor Azië
Batavia was het geesteskind van de in Hoorn geboren gouverneur generaal Jan Pietersz Coen. Hij vond dat de VOC in Azië een ontmoetingspunt nodig had, een centraal punt waar de hele handel uit Azië samen kon komen. Coen liet zijn oog vallen op de Javaanse havenstad Jacatra. Dat was zeer tegen de zin van de plaatselijke vorst van Mataram. Die sloot een verbond met de Engelse concurrent van de VOC om dit te voorkomen. Er volgde een gewapend conflict, dat in 1619 door Coen werd gewonnen. Op 30 mei 1619 stichtte hij op de puinhopen van Jacatra zijn zo vurig gewenste handelscentrum. Coen wilde het als eerbetoon aan zijn geboortestad Nieuw Hoorn noemen. De VOC directie, de Heeren XVII, stak daar een stokje voor.
Smeltkroes
In 1627 liet toenmalig gouverneur generaal Pieter de Carpentier de stad Batavia, toen net acht jaar oud, vastleggen door de Delftse landmeter Frans Floris van Berckenrode. Er kwam een immens grote geschilderde kaart van de stad, bestemd voor de VOC-directie in Holland. Die er in Amsterdam, in het Oost-Indisch Huis graag mee pronkte. Bijvoorbeeld toen koningin Catharina de Medici er op bezoek kwam.
Hollandse grachten
De kaart laat heel mooi het Kasteel van Batavia zien. Dit fort met zijn vier bastions langs de rivier de Ciliwung moest de haven en de ommuurde stad ten zuiden ervan beschermen. In het Kasteel bevonden zich de bestuursgebouwen, pakhuizen, werkplaatsen en woonhuizen van het personeel van de VOC.
De stad telde in 1627 achtduizend inwoners. Opvallend zijn het schaakbordachtige stratenpatroon en de Hollands aandoende grachten. Maar Hollands was Batavia zeker niet!. De bevolking bestond voor het grootste deel uit Aziatische handelaren en slaafgemaakten, afkomstig uit China, India en de Indische Archipel. Batavia was een smeltkroes van culturen en daarmee ook van bouwstijlen.
Metropool
Een smeltkroes is Batavia altijd gebleven. Aan het eind van de 17e -eeuw was het handelscentrum uitgegroeid tot een multiculturele stad van 70.000 inwoners. Ze was het succesvolle middelpunt van de Hollandse en Chinese internationale handel. Europeanen vormden nog geen 10 procent van de bevolking. Tegenwoordig heet de stad Jakarta en is ze een bruisende metropool met bijna twee keer zoveel inwoners als heel Nederland.
Link met de actualiteit
Directeur Ad Geerdink nam twee jaar geleden het initiatief voor Batavia 1627 VR. ‘Als museum proberen we relevant te zijn en steeds de link te leggen tussen heden en verleden. Dat Batavia/Jakarta na 400 jaar nu zijn status als bestuurscentrum en hoofdstad van Indonesië dreigt te verliezen door het besluit om de hoofdstad naar een ander eiland te verplaatsen, maakt 400 jaar Batavia extra actueel. Dat ons museum de oudst bekende geschilderde landkaart van Batavia heeft was natuurlijk de belangrijkste reden voor dit bijzondere project.‘
Geïnspireerd door boek Simone van der Vlugt
Voor ontwikkelaar Rob Tuytel van de Company Of Visuals, was dit een project waar hij al zijn liefde voor het vak en het ambacht in kwijt kon. ‘De inhoudelijke informatie kwam van historica en Indonesië-kenner Bea Brommer en Ad Geerdink. Het boek Het Schaduwspel van Simone van der Vlugt heeft me heel veel inspiratie gegeven en heeft me geholpen om het voor mezelf visueel te maken.’
Welkom in de Gouden Eeuw
Het Westfries Museum in Hoorn is een museum van de Gouden Eeuw. Het is gevestigd in het monumentale Statencollege uit 1632. De collectie en het gebouw vertellen samen het verhaal van de Gouden Eeuw, met speciale aandacht voor de VOC. Het museum wil heden en verleden met elkaar verbinden en bezoekers verrassen. Naast de vaste collectie presenteert het museum drie keer per jaar een tijdelijke tentoonstelling. In 2019 staat het tentoonstellingsprogramma in het teken van 400 jaar Batavia. Batavia 1627 VR duurt circa 30 minuten en is voor bezoekers van het museum gratis. Het is wel aan te raden van tevoren een stoel te reserveren vanwege de te verwachten grote belangstelling.
